လိက္ပတ္မန္ႏူ ေအဒ႘ ၁၀၅၇ စုႝကုႝ ေအဒ႘ ၁၂၀၀
စိုပ္သှာံခေရတ္ ၁၀၅၇ သကၠရာဇ္ဍဳင္ ၄၁၉ ဂိတုေဇွ္ ၁၁ မံက္တၛဲစန္ဂွ္ ဍဳင္သဓုီဒးဒုင္ပလုီဏာကုႝသဿိင္ဗဿာဗုကာံတုဲ တၜပညာမန္တအ္ဂွ္ ဒးဒုင္ရပ္ဏာ ဗုကာံေတအ္ရ။ ကာလဂွ္ ပႜဲဍဳင္ဗုကာံဂွ္ ဂကူပ်ဴတအ္ကုီ ဂကူမန္ကုီ နဒဒွ္ဘဝဍိက္ဂွ္ ဒးအာပေကာံလဝ္ အပႜဲဍဳင္ဗုကာံဖအိုတ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္ရ က်ာ္လၛႝဳတအ္ဂွ္ နဒဒွ္ကြတ္တဲပ်ဴဂွ္ ႀသိဳင္လဝ္တုဲ က်ာ္လၛႝဳတအ္ဂွ္ ႀသိဳင္လဝ္ နကုႝကြတ္တဲမန္အိုတ္ရ။ ႐ုပ္တအ္ဗြဲမဂၜိဳင္ဂွ္ ၐိုန္ရဒွ္ ႐ုပ္ႏူသုတ္ဇာတ္သဿးကုီေလဝ္ ကယ်ိဳင္ကယ်ဝ္တအ္ဂွ္ ဒွ္ကယ်ိဳင္ မှိဟ္အပႜဲအေခတ္ဂွ္တုဲ ဒဒွ္ဘဝမှိဟ္ အပႜဲအခိင္ဂွ္တအ္ဂွ္ ပု႙လၛတ္ေကတ္ ႏူ႐ုပ္တအ္ဂွ္ ဂြံတဿာဂလုိင္ကုီရ။
နကုႝဗ႘ဇဂကူမၢး ပ်ဴကုႝဗဿာဂွ္ ၾကပ္တဵညးသကအ္ကုီေလဝ္ ကာလဗဿာမဗဒွ္ပတုိန္လိက္ဗဿာဂွ္ သုီဟြံေကတ္လိက္ပ်ဴတုဲ ေကတ္ဗုီျပင္မန္ အတိုင္မအခဝ္မန္တုဲ ဗဒွ္ရ။ စပ္ကုႝပ႐ူဝြံတုဲ တၜပညာဗဿာတအ္ဟုီ ဒဒွ္ရ အခဝ္မန္ဂွ္ ဟိုတ္ႏူခ်ဴေလာဲ ႏူအခဝ္ပ်ဴဂွ္ရ ဗဿာတအ္ စှးေကတ္အခဝ္ပ်ဴဂွ္ ေကတ္အခဝ္မန္ရ။ ဆဂး အစာဘေယွန္ဟုီဂွ္ ဆဂွ္သဿးဟြံေသင္ လိက္မန္ဂွ္ မအေရဝ္ေဝါဟာ လွဲလးတုဲ စကာလိက္မန္မၢး ကလိတ္ကေလာတ္ဂၜိဳင္ဂွ္ရ ညးတအ္ေကတ္ နဲကဲလိက္မန္တုဲ ဗဒွ္ပတိုန္လိက္ညးတအ္ရ။ ဟိုတ္ႏူသဇိုင္အေရဝ္မန္ ကုႝအေရဝ္ဗဿာဂွ္ တှဟ္ျခာညးသကအ္ဂွ္ရ ဗဿာတအ္ပအစာံကုႝလိက္မန္တုဲ ဗဒွ္ပတိုန္လိက္ဗဿာ ဟြံေသင္မၢး အစာမန္တအ္ ဒုင္သဇိုင္ ကုအေရဝ္မန္တုဲ ဗဒွ္ပတိုန္မအေရဝ္ဗဿာဂွ္ သြက္ဗဿာတအ္ ဒွ္တင္ဝါတ္ဂါတ္တဿာဂလိုင္ရ။ မအေရဝ္မစပ္ ကုႝဗုဒၶဘာသာတအ္ဂွ္ အပႜဲဗဿာတအ္ ဟြံမြဲဏီတုဲ ညးတအ္ဒးေကၜာန္ဗဒွ္ပတိုန္ အတိုင္နဲကဲမန္ရ။ ဥပမာ အေရဝ္မန္ (အဲဍိက္) မဂြံအဓိပၸါယ္ အဲမဒွ္ဍိက္ဂွ္ ဗဿာတအ္ (ဝါ) တၜပညာမန္တအ္ ကၜာဲလဝ္ကုႝတပ္ပ္ (အတိုအ္ကြ်န္)တဲု မှိဟ္တၜဂွ္ ဒွ္ဒဿံင္ဍိက္ ရဵသာ္ဝြံ ဂတးဒဿံင္တုဲ ကာလစိုပ္ေခတ္ အင္ဝဂွ္ ကာလဗဿာတအ္မာန္ကၜဳင္ညိည ကၜိဳဟ္ကၜဳင္သဒၵါဇကုတုဲ မအေရဝ္ဂွ္ သၜာဲေထာအ္ (ကြ်န္ေတာ္)ရ။
လိက္ပတ္မန္ အပႜဲအခိင္ဏအ္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ဂၜိဳဟ္ေကြဟ္ဟ္ရ။ လိက္တအ္ဂွ္ ဟိုတ္ႏူႏြံဒဿံင္ အပႜဲဗုကာံ မဒွ္ေဒသၿဗဲမဂူေအာန္တုဲ လိက္တအ္ဂွ္ ဗြဲမဂၜိဳင္ ဂြံဗွ္ေကတ္ ခိုဟ္ဟ္အိုတ္ရ။ ဆလိက္ႀသိဳင္နန္ဂွ္ေဟင္ ဟိုတ္ႏူပှာန္ၾကဳက္တအ္ တက္ပကဝ္လဝ္တုဲ ကဝ္ေကက္ဒဿံင္တုဲ ဂၜာဲတမ္ေကှာတ္ဟြံဒးရ။
လိက္တဿအ္ပ႐ူသဿိင္
လိက္ဝြံ ပုတ္စုတ္လတူတဿအ္ဂွ္ ဒွ္စသှာံၐိုတ္ ၄၄၈ (ခေရတ္ ၁၀၈၆) ဒွ္မာန္ေရာင္။ လိက္ဂွ္ ႏြံၐါတိုင္ ဇဿာပ္တိုင္ဂွ္ ႏြံပန္မုက္ရ။ ဟိုတ္ႏူလိက္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ ဗဒဲါက်ာ္ယွ႙ဳသ႘ခုံတုဲ ဗြဲကိုပ္ကၜာဂွ္ ကုႝလဝ္ယဿဳ လိက္တဿအ္ယွ႙ဳသ႘ခုံရ။ ဆဂး ဗြဲႀကဵဝြံ ဗုီကုႝအစာေခ်တ္ေသာင္တအ္ဂွ္ ရန္ကုႝအဓိပၸါယ္လိက္ ဒဒွ္မခ်ဴလဝ္ ပ႐ူသဿိင္က်ာန္သာတ္တာ ဒွ္မာန္တုဲ ကုႝလဝ္ယဿဳ (ပုဂံ က်န္စစ္သားမင္းအတၴဳပၸတၲိ ေက်ာက္စာ) ရ။ ဗြဲႀကဵ ကာလပု႙ဒက္ပတန္ ဂေကာံသင္မေဗၲာန္လိက္တဿအ္မန္တုဲ အစာဘေယွန္ ညးမဒွ္အစာလိက္တဿအ္ဟုီ လိက္ဝြံ ဗြဲစဿတ္ခ်ဴလဝ္ ပ႐ူေဒၢတ္ျပဝသဿိင္ (ဝါ) ဓဝ္သဿိင္တုဲ ဒွ္အရာမဆက္စပ္ ကုသဿိင္ဂမၜိဳင္တုဲ စှးဂွ္ ပု႙တအ္ကုႝလဝ္ယဿဳ (လိက္တဿအ္ပ႐ူသဿိင္)ရ။
ပ႐ူမခ်ဴလဝ္ အပႜဲလိက္ဂွ္ ယဝ္ဒးဟုီဗြဲခမႜန္မၢး -
ကာလက်ာ္မပဒတဵ ပႜဲဘာေဇတဝန္ဂွ္ ဟိုတ္မျဂင္တီေကတ္ ပ႐ူႀကဵႏူက်ာ္ပရိနိဗၺာန္တုဲ ၁၆၃၀ သှာံဂွ္ သဿိင္ဓရ္ (ျဂီၾတိဘုဝနာဒိတ်ဓမဿရာဇ) ကတုႝဒွ္ ပႜဲဍဳင္အရိမဒၵနပုရ္တုဲ ပကာဂအီ၊ မွာေထရ္အာနန္ ညာတ္တုဲ သဿာန္က်ာ္ မုဟိုတ္မဂြံပကာဂအီ။ က်ာ္လဵကုႝမွာေထရ္အာနန္ ပ႐ူရသိဗိသှဴ ေကုာံ မွာေထရ္ဂဝံပတိ၊ သဿိင္အိန္၊ ဗိႆုကမၼေဒဝပုတၲ၊ ကတကမၼနာဂရာဇ ပတန္ဍဳင္သိသိတ္ ပြိဳင္ ၃၄ သှာံတုဲ စုတိႏူဂွ္ အာစိုပ္ဍဳင္ျဗီဳ ေစွ္ကၜဳင္ဘဝျဗီဳတုဲ ကၜဳင္ဒွ္သဿိင္ဓရ္ ပႜဲဍဳင္အရိမဒၵနပူရတုဲ ယိုက္ဒိုက္သာသှာက်ာ္။ ကာလဂွ္ မွာေထရ္ဂဝံပတိ ဂြံမိင္ေကတ္ ဒဒွ္ရ ဇကုေကုာံရသိဗိသှဴ ပတန္ဍဳင္အရိမဒၵနတုဲ သဿာန္ဖဍာံက်ာ္တုဲ က်ာ္ဗလးဏာ ကုႝအာဟုီကုႝ သဿိန္ဣန္ ပ႐ူပ်းဒိုဟ္က်ာ္ဂွ္။ မွာေထရ္ဂဝံပတိ ကလင္တိုန္အာ တာဝတႎတုဲ လဵကုႝသဿိင္ဣန္တုဲ ေစွ္ကၜဳင္ဒဿံင္ အပႜဲဘာေဇတဝန္ပၜန္။
ဗြဲႀကဵတၜ႘ပိုန္က်ာ္ႀတဲ စဵအာနိဗၺာန္တုဲ သှာံဗြဲမလအ္ဂွ္ တှဟ္နဂြံဗဗိုန္ ဂလာန္အဘိျပာယ္က်ာ္တုဲ မွာေထရ္ဂဝံပတိ အာဟုီကုႝ သဿိင္ဣန္ မြဲေလွ္ပၜန္။ အာဟုီအလန္ဏအ္ဂွ္ ဟုီဗကန္ဗြဲဗိသၲာ(ၾတး)ရ။ ပ႐ူဍဳင္ကုီ ေဒၢတ္သဿိင္ဍဳင္ဂွ္ကုီ၊ ေကုာံလ်ိဳင္သဿိင္ဣန္ မဒးဗိုင္ေကၜာန္တအ္ဂွ္ ဟုီတုဲ သဿိင္ဣန္ ဒုင္ေကတ္လ်ိဳင္တုဲ မွာေထရ္ဂဝံပတိ အာဇေရင္ ရသိဗိသှဴဂွ္ ဒဒွ္ ႏူဂွ္ ပိဘဝပၜန္ ရန္တဿအ္ကုႝသာသှာက်ာ္ ရန္တဿအ္ကုႝ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္တုဲ အာပသဿိင္ ပႜဲဍဳင္အရိမဒၵနပူရ္ဂွ္ညိ။ ရသိဗိသှဴဂွ္ ဒုင္ေကတ္ဂလာန္ဂွ္တုဲ မွာေထရ္ဂဝံပတိ စဵအာ။ တုဲဂွ္ သဿိင္ဣန္ကၜဳင္ ဇေရင္ရသိဂွ္ပၜန္တုဲ ဂရင္ပတီသြက္ဂြံဒုင္တဲ ဘဝသဿိင္ဓရ္ပၜန္ရ။
အပႜဲအခိင္မဟုီဒဿံင္ ပ႐ူသဿိင္ ေကုာံ ပ႐ူဍဳင္ဂွ္မၢး လညာတ္သမၲီညးတအ္ ဒဒွ္ရ ေဒၢတ္သဿိင္တၜ အပႜဲအခိင္ညးတအ္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္မာန္ရ။ ေဒၢတ္သဿိင္တအ္ဂွ္ -
(၁) နကုႝျဒဟတ္ လြ႘သဿိင္ဂွ္ ဒးဖန္ကုႝ ညံင္ဂၜဲဳမရပ္နင္ ႏူဍဳင္ေဒသသအာင္တအ္ ညံင္ဂြံမိပ္လဟိင္။
(၂) နကုႝေမတၲာစိုတ္သဿိင္ဂွ္ ဒးဖန္ကုႝ ညံင္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဂြံမိပ္လဟိင္ ဂြံတိတ္ဗၜးအာ ႏူယဲစိုတ္။
(၃) နကုႝကာ႐ုဏာဂွ္ ဒးဗိုင္လြ႘လြတ္ ညးဍဳင္ကြာန္ မဒုိက္ယဲတအ္။
(၄) ညံင္ရဵေကာန္ပႜဲဂၜံႀသိဳဟ္ဇကုဂွ္ ဒးမင္မြဲမွာဇန္တအ္။ ဒးကုႝႝပုင္ကြာင္ ၾကိယာဗြိဳက္လတက္ ကုမွာဇန္တအ္။
(၅) ဒးေဒၜာအ္ေဗၲာန္ ညးမႀကံင္မၛဳဟ္ ညံင္ဂြံဍိဳန္။ ညးမဟုီဂလာန္ဟြံဆာဲ ညံင္ဂြံဟုီသပၸဲါ။
(၆) ဍိက္ဟြံတီတၜတအ္ဂွ္ ပေသာင္ဗတီ ကုႝတၜေဍဟ္။
(၇) မွာေထရ္မှံဳသ႘လ မဒွ္သာရထ႘ဓမၼဂွ္ သၸအစာတုဲ သအးသာသနာ။
(၈) ညးမခ်ပ္ပေရအ္ပေရအ္တအ္ဂွ္ နကသပ္ပရဲ ဖေဍန္ကုႝစိုတ္ေဍဟ္။ ညးမဟုီပေရအ္ပေရအ္ ဖေအာဝ္လဟုီခိုဟ္ဟ္။
(၉) ကာလဍဳင္သအာင္မကၜဳင္ဗတိုက္မၢး ပႜဲကိုပ္ေစှဟ္(ဂတကၜာ)အိုတ္ဂွ္ ဍိဳက္ေခ်ဟ္ပရဲတုဲ ဗတိုက္။
(၁၀) ဍဳင္ညံင္ဂြံဗိုန္ဗတ္ဂွ္ ဗဗိုန္ဗဗတ္လဝ္။
လိက္ဝြံ စကာလဝ္ ဥပစာလကၤာတုဲ ခ်ဴလဝ္ဂွ္ရ ဗွ္စမိပ္ စိုတ္လုပ္ခိုဟ္ေကြဟ္ဟ္ရ။ ဥပမာ ေသဿာဝ္ညးမယဲပုမဟ္(စိုတ္)ဂမၜိဳင္ နတဲက႐ုဏာ မဒွ္ဍာ္ သၾကာတ္ကုႝ။ ႏြံတဵဗြဲမဂၜိဳင္ရ။
ရံင္ကုႝဗုဒၶသကၠရာဇ္ ၁၆၃၀ မဂြံဆုႝေကတ္ အပႜဲလိက္တဿအ္ဂွ္မၢး ဒွ္အခိင္သဿိင္က်ာန္ေသတ္တာ ဒွ္သဿိင္တုဲ လိက္ဝြံ ဒွ္လိက္မရန္တဿအ္ ကုသဿိင္က်ာန္ေသတ္တာတုဲ ခ်ဴဟုီဂွ္ ဟုီဂြံရ။ ကာလပု႙လၛတ္ရံင္ ၾကပ္ပ္မၢး ဥပမာ။ ပတိုဟ္ ၐင္ ပၠဵ သစၧဳဂမၜိဳင္ သဂၜိဳင္ဖါ (ဃ ၄၆)။ ပႜဲရးသဿိင္စိ ၿဗဲသဂူ ၁၂၀ ေလွ္ (ဆ ၁၂)။ တအ္မၢး ပႜဲဍဳင္ဗုကာံဝြံ ပတိုဟ္ ၐင္ သစၧဳတအ္ ႏြံမာန္ညိညကုီေလဝ္ မြဲသှာံ ဗုီလုႝၿဗဲဂြံဂူ ၁၂၀ ဝါ ဒွ္ဟြံမာန္ရ။ မုဟိုတ္ေရာမၢး ဓမၼတာၿဗဲ ပႜဲေဒသဂွ္ ကၜဳင္ႏူဒိုဟ္ပလိုတ္ ဂၜံင္ကၞ႘တုဲ မတ္ၿဗဲ မကၜဳင္ႏူပလိုတ္တအ္ဂွ္ ဒးဒုႝယေခင္တုဲ သၜဳင္တိုန္အာ၊ သၜဳင္တိုန္စိုပ္အာဒဒွ္မဂံက္ဗက္ဂွ္ ဒွ္အာၿဗဲတုဲ ဂူေဖ်ဟ္ ပႜဲေဒသဒုႝယေခင္ဂွ္သဿးရ။ ဆၿဗဲညိညဓဝ္ေဟင္ စိုပ္ဍဳင္ဗုကာံမာန္ရ။ ၿဗဲဂြံဂူ မြဲသှာံ ၁၂၀ ဝါမာန္ဂွ္ ဒးဒွ္ေဒသ မၾကပ္ကုႝကၞ႘တုဲ ဒုႝဟြံဂြံဒှာလဝ္ ဒွ္မာန္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္ရ လိက္ဝြံမခ်ဴလဝ္ ႏူဍဳင္သဓုီတုဲ ေကတ္ဏာလဝ္ ဍဳင္ဗုကာံတုဲ ကေလင္ထပ္ပေလဝ္စုတ္လဝ္ ညံင္ဂြံကိတ္ည႘ ကုအကာဲအရာ ဒှာဲဒတန္ဒွ္မာန္ရ။
ဟိုတ္ဂွ္ရ ေဒၢတ္ျပဝသဿိင္ မကံက္ႏုက္ႏူလိက္ဝြံ ဒးဒွ္လညာတ္သမၲီ ေဒၢတ္ျပဝသဿိင္ ႏူဍဳင္သဓုီကုီေရာင္ ေစွ္စိုတ္ရ။ လိက္ဝြံ ဟုိတ္ႏူလွဲလးခိုဟ္တဵဗြဲမေလာန္တုဲ နကုႝတင္ဂှင္တှဟ္သအာင္ေလဝ္ ပု႙တအ္ ဂၜာဲလၛတ္ဂြံတဿာဂလိုင္ဏီရ။ ဥပမာ မှိဟ္မဒိုက္အိုတ္ ပႜဲေခတ္ဗုကာံဂွ္မၢး ဒွ္ၿဗဵကဿာဲ မယုႝသြံစထဿာဲတအ္ ဟုီမာန္ရ။
လိက္တဿအ္ႀသိဳင္နန္
ေပှာဝ္ကုႝလိက္တဿအ္ဂမၜိဳင္ အပႜဲဗုကာံဂွ္ လိက္တဿအ္ႀသိဳင္နန္ဝြံေလဝ္ ဒွ္လိက္တဿအ္ သြက္ဂြံလၛတ္စခိုဟ္ေကြဟ္ဟ္ကုီရ။ လိက္တဿအ္ဝြံ ဟြံစြံအာ႐ုီ ဗုီဇဿန္မအေရဝ္တုဲ စြံလဝ္အ႐ုီ စဿတ္သမၲီ မုညးတအ္မေကၜာန္လဝ္တုဲ ဥပစာလကၤာ၊ ပေယ်ဝ္မအေရဝ္အေရဝ္ ဗုီလိက္တဿအ္ပ႐ူသဿိင္ဂွ္ ပု႙တအ္ဟြံဂြံဆုႝရ။ လိက္တဿအ္ဝြံ ဟိုတ္ႏူဒးဒုင္တက္ဗကဝ္လဝ္ ကုပှာန္ၾကဳက္တအ္တုဲ ဂၜာဲတံေကှာတ္ ဟြံဒးဏီရ။ ယဝ္ရတီ တံေကှာတ္မၢး ေကင္ကာႀသိဳင္နန္ဂွ္ ဓဇက္ေလဿင္အခိင္ (Time line) ဂြံမာန္ခိုဟ္ဟ္ရ။
ဆဂး ပေရင္ကေမၜာန္ေကင္ကာမၛႝဳတအ္ဂွ္ မုညးတအ္စကာ မုညးတအ္ရပ္စပ္လဝ္ဂွ္ ပု႙တအ္လၛတ္ေကတ္ ဂြံတဿာဂလိုင္ရ။ နဒဒွ္ဥပမာဂွ္ ပတိုန္ထၞးဏာ ဒကုတ္(ဃ ၅-၄၇)ဂွ္ရ။
ရံင္ကုႝဗုဒၶသကၠရာဇ္ ၁၆၃၀ မဂြံဆုႝေကတ္ အပႜဲလိက္တဿအ္ဂွ္မၢး ဒွ္အခိင္သဿိင္က်ာန္ေသတ္တာ ဒွ္သဿိင္တုဲ လိက္ဝြံ ဒွ္လိက္မရန္တဿအ္ ကုသဿိင္က်ာန္ေသတ္တာတုဲ ခ်ဴဟုီဂွ္ ဟုီဂြံရ။ ကာလပု႙လၛတ္ရံင္ ၾကပ္ပ္မၢး ဥပမာ။ ပတိုဟ္ ၐင္ ပၠဵ သစၧဳဂမၜိဳင္ သဂၜိဳင္ဖါ (ဃ ၄၆)။ ပႜဲရးသဿိင္စိ ၿဗဲသဂူ ၁၂၀ ေလွ္ (ဆ ၁၂)။ တအ္မၢး ပႜဲဍဳင္ဗုကာံဝြံ ပတိုဟ္ ၐင္ သစၧဳတအ္ ႏြံမာန္ညိညကုီေလဝ္ မြဲသှာံ ဗုီလုႝၿဗဲဂြံဂူ ၁၂၀ ဝါ ဒွ္ဟြံမာန္ရ။ မုဟိုတ္ေရာမၢး ဓမၼတာၿဗဲ ပႜဲေဒသဂွ္ ကၜဳင္ႏူဒိုဟ္ပလိုတ္ ဂၜံင္ကၞ႘တုဲ မတ္ၿဗဲ မကၜဳင္ႏူပလိုတ္တအ္ဂွ္ ဒးဒုႝယေခင္တုဲ သၜဳင္တိုန္အာ၊ သၜဳင္တိုန္စိုပ္အာဒဒွ္မဂံက္ဗက္ဂွ္ ဒွ္အာၿဗဲတုဲ ဂူေဖ်ဟ္ ပႜဲေဒသဒုႝယေခင္ဂွ္သဿးရ။ ဆၿဗဲညိညဓဝ္ေဟင္ စိုပ္ဍဳင္ဗုကာံမာန္ရ။ ၿဗဲဂြံဂူ မြဲသှာံ ၁၂၀ ဝါမာန္ဂွ္ ဒးဒွ္ေဒသ မၾကပ္ကုႝကၞ႘တုဲ ဒုႝဟြံဂြံဒှာလဝ္ ဒွ္မာန္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္ရ လိက္ဝြံမခ်ဴလဝ္ ႏူဍဳင္သဓုီတုဲ ေကတ္ဏာလဝ္ ဍဳင္ဗုကာံတုဲ ကေလင္ထပ္ပေလဝ္စုတ္လဝ္ ညံင္ဂြံကိတ္ည႘ ကုအကာဲအရာ ဒှာဲဒတန္ဒွ္မာန္ရ။
ဟိုတ္ဂွ္ရ ေဒၢတ္ျပဝသဿိင္ မကံက္ႏုက္ႏူလိက္ဝြံ ဒးဒွ္လညာတ္သမၲီ ေဒၢတ္ျပဝသဿိင္ ႏူဍဳင္သဓုီကုီေရာင္ ေစွ္စိုတ္ရ။ လိက္ဝြံ ဟုိတ္ႏူလွဲလးခိုဟ္တဵဗြဲမေလာန္တုဲ နကုႝတင္ဂှင္တှဟ္သအာင္ေလဝ္ ပု႙တအ္ ဂၜာဲလၛတ္ဂြံတဿာဂလိုင္ဏီရ။ ဥပမာ မှိဟ္မဒိုက္အိုတ္ ပႜဲေခတ္ဗုကာံဂွ္မၢး ဒွ္ၿဗဵကဿာဲ မယုႝသြံစထဿာဲတအ္ ဟုီမာန္ရ။
လိက္တဿအ္ႀသိဳင္နန္
ေပှာဝ္ကုႝလိက္တဿအ္ဂမၜိဳင္ အပႜဲဗုကာံဂွ္ လိက္တဿအ္ႀသိဳင္နန္ဝြံေလဝ္ ဒွ္လိက္တဿအ္ သြက္ဂြံလၛတ္စခိုဟ္ေကြဟ္ဟ္ကုီရ။ လိက္တဿအ္ဝြံ ဟြံစြံအာ႐ုီ ဗုီဇဿန္မအေရဝ္တုဲ စြံလဝ္အ႐ုီ စဿတ္သမၲီ မုညးတအ္မေကၜာန္လဝ္တုဲ ဥပစာလကၤာ၊ ပေယ်ဝ္မအေရဝ္အေရဝ္ ဗုီလိက္တဿအ္ပ႐ူသဿိင္ဂွ္ ပု႙တအ္ဟြံဂြံဆုႝရ။ လိက္တဿအ္ဝြံ ဟိုတ္ႏူဒးဒုင္တက္ဗကဝ္လဝ္ ကုပှာန္ၾကဳက္တအ္တုဲ ဂၜာဲတံေကှာတ္ ဟြံဒးဏီရ။ ယဝ္ရတီ တံေကှာတ္မၢး ေကင္ကာႀသိဳင္နန္ဂွ္ ဓဇက္ေလဿင္အခိင္ (Time line) ဂြံမာန္ခိုဟ္ဟ္ရ။
ဆဂး ပေရင္ကေမၜာန္ေကင္ကာမၛႝဳတအ္ဂွ္ မုညးတအ္စကာ မုညးတအ္ရပ္စပ္လဝ္ဂွ္ ပု႙တအ္လၛတ္ေကတ္ ဂြံတဿာဂလိုင္ရ။ နဒဒွ္ဥပမာဂွ္ ပတိုန္ထၞးဏာ ဒကုတ္(ဃ ၅-၄၇)ဂွ္ရ။
ပိယာံဂွ္ကုီ တၜပု႙မွာေထရ္အရဟံ ေကာံကုတၜ႘အဲသဃၤထပွ္ ဒကဝ္ သာသၜကုပရ္ ဟန္(ဇေရင္)ထာန္ မသၠႝဳသိုင္(ခဲါကတိုင္)ဒယိုင္ဇကဲၐါ ဒယိုင္ယွ္ ဒယိုင္အတွ္သိဃၤာသိန္ ကုဒယိုင္ျပသာတ္ပန္ ကုဒယိုင္ျပာသာတ္ဗလိုပ္ ကုဒယိုင္ဇိုင္ေဒါဝ္ ကု(ေခ်ာဲ)ဓဇိပ္ ဒယိုင္အတွ္ မုက္ဂွ္ အိုတ္မႛး(မွာဇန္) မကုႝသာသၜဒကွ္ဂွ္ ဓလိုင္(ဗ႐ု)အုိတ္ဖံေကၜာအ္မုရာဤအ္ေသင္ သၢစ္သိဂႚရ္ ပဂိုဟ္ကကာတပိဝ္ ကုအိုတ္ - - - - သအာင္ဒေဝလ္။
ပလိုတ္တၛဲေဂါဓုလီလဂှ(သဝ္တၛဲအခိင္ဂၜဵစဵသၛိ)။ ဗှးသႀကၤာန္တဂွ္ မဓလိင္ဝဝ္ တက္ဖံဂတ။ ဗှးဟုရာတအ္ အာတုက္ေဍက္ မသၸေဍာတ္ပရိတ္။ ေဍဟ္ရင္တၜဳင္ ဍာ္ဂွ္တုဲ - - ဍာ္ကၜဟ္ထဝ္ ကၜဟ္ၾသန္ ကၜဟ္သၜဳဲတအ္ဂွ္ ေဍဟ္ေရင္လဝ္ ဇဿာပ္ထာန္ ပသုမဂၤလ ဟန္(ဇေရင္)ျပာသာတ္ေဇှာ္။ ကုျပာသာတ္စိေႁႏၵာဝ္(ေဍာတ္)ပန္။ ကုျပာသာတ္ဗလုိပ္ ကုဒယိုင္ဒိုင္ေဒါဝ္တုဲ။ ဍာ္ကၜဟ္တိပန္လၛီ ကုကှဳသင္ဒစာံဂွ္ ေဍဟ္ေရင္လဝ္ ဟန္(ဇေရင္)ဒဿံင္တၜ႘အဲ သဃၤပန္လၛီရ မသၸေဍာတ္ပ႐ုိတ္ရမုဟ္ဂွ္ ကုအိုတ္ရာဇထာန္။ ယင္တၜ႘အဲသဃၤအိုတ္သုီဒစာံ တၜပု႙သဃၤေထရ္ မဒွ္ပဓါန္ မသၸေဍာတ္ပ႐ုိတ္ရမုဟ္ ေကုာံ ခမ႘ပန္လၛီဂွ္ - - - - ဒမံင္တၜ႘အဲသဃၤမပဓါန္ဒစာံဂွ္။ ဒကဝ္သှာဒစာံ။ ဂၜိက္ကသူဒစာံ။ ကြႝဳဒစာံ။ ဍာ္ကၜဟ္ကၜံဒစာံ။ ကှဳသင္ကၜံဒစာံ ေဍဟ္ေရင္လဝ္ ဟန္(ဇေရင္)တာန္ဒမံင္ တၜ႘အဲသဃၤကၜံဒစာံ။ ကုတၜပိုယ္မွာေထရ္အရဟံ သၸေဍာတ္ပ႐ုိတ္ပႜဲ။ ဟန္(ဇေရင္)ထာန္ဒဿံင္ တၜ႘သဃၤကၜံဒစာံဂွ္ ဒကဝ္သှာကၜံဒစာံ ဂၜိက္ကသူကၜံဒစာံ ကြႝဳကၜံဒစာံ။
ဗြဲတၜင္(ဒိုဟ္)ဗမံက္ မုက္ေစၜာတ္ေဇှာ္ဂွ္ ခှံဒမံင္က်ာ္မြဲ မႏြံကုအာသ္(ပှင္) မညိန္ကႏၵံထဿိက္ မညိန္ဂညိ ကုပဝ္ ကုဂၜိက္ဗၲာင္။ မဓလဝ္ ကုကႜိဳင္ဗၲာင္။ ဂွ္မညိန္သာ ကုအ - - - လတူပှင္ဂွ္ မညိန္ဒဿံင္႐ုပ္က်ာ္ထဝ္မြဲ၊ ႐ုပ္တၜ႘အဲဂဝံပတိမြဲ၊ ကုသၜပတ္ဝိနဲ သုတ္ အဘိဓမၼပိတကတ္ပိ။
စိုပ္ပိပဟုႝ ဂလုိက္(ဗ႐ု)ဖံသၢစ္ သိဂၤ ိရ္ ဗဂိုဟ္ ကကာ ဟန္(ဇေရင္)က်ာ္ထဝ္ တၜ႘အဲဂဝံပတိ။ ကုအိုတ္တၜ႘အဲသဃၤပန္လၛီကၜံဒစာံ မတၜ႘ပိုယ္မွာေထရ္အရဟံ ဒွ္ပဓါန္။ သေမၺင္ေဇယ္သဘင္။ သေမၺင္ကသၤာသူရ္။ သေမၺင္သူရ္။ ကုအိုတ္သေမၺင္ျဂ႘။ သေမၺင္ေလင္ ကလန္ယင္သင္။ ပဏႜိတ္အိုတ္သုီ အိုတ္ပႜဲ႐ုံငါဟ္ စုတ္ပၠဵထဝ္ သိရ္ဝိင္ ေပှင္ဒုေလင္ ေလၛာဝ္အာတ္သရဏသ႘လ ကုပ႐ုိတ္မဂၤလ။ ပႜဲရမုဟ္ပူ အိုတ္ပန္ကၜင္။ ကာလဂွ္ တၜပိုယ္မွာေထရ္အရဟံ တာဝ္ဗြဲတၜင္။ ပလိုတ္ ကုဂတဗြဲကၜင္ဗမံက္။ ရပ္ကှဳသင္ဒကၡိဏဝတ္ ကုဍာ္ကၜဟ္ထဝ္ၾသန္လွဳဲတိ မေဍဟ္ေရင္လဝ္ဂတ တၜပိုယ္မွာေထရ္အရဟံ။ တုဲဂွ္ တၜပိုယ္မွာေထရ္အရဟံ ကုႝသရဏသ႘တုဲ။ အိုတ္ခမ႘ပန္လၛီကၜံဒစာံ ဒဿံင္တဵပႜဲ႐ုံငါသ္ ကုတၜပုိယ္မွာေထရ္အရဟံ မဒွ္ပဓါန္ ေဖႜာတ္ပရိတ္မဂၤလ။ ေပႜာတ္ပ႐ုိတ္မဂၤလဂွ္တုဲ။ စိုပ္ပယ်ာံဒုဟိတ္(ထဿိက္) မသုန္နာဍ႘ဗတံ
ပ႐ူလတူဝြံ ဒွ္ပ႐ူ အေသအဟာန္ခဲါကတုိင္ဓယိုင္နန္ရ။ ယဝ္ရဒးဟုီ ဗြဲခမှန္မၢး ပႜဲပယ်ာံဂၜဵစဵသၛိဂွ္ ဗဗှးတအ္ ဓလိင္ဏာဝဝ္ မတိင္တိုက္အာ ကြိင္ကြိဳက္နာနာဂတတုဲ အာတုက္ဍာ္ သြက္ေသၢာံ ဍာ္ပ႐ုိတ္လမုဟ္ရ။ ဍာ္တအ္စိုပ္တုဲ စုတ္ကုကၜဟ္ထဝ္ ကၜဟ္ၾသန္ ကၜဟ္တိတုဲ ကာလဒးအခိင္ဂွ္ ဗဗှးတအ္ အာတ္ဓဝ္မၛႝဳတုဲ ခမ႘ဂမၜိဳင္ပန္လၛီ မပပဓါန္ ကုမွာေထရ္အရဟံတုဲ ေဖႜာတ္ပ႐ုိတ္တုဲ လမုဟ္ဍာ္ ကုဒယိုင္တအ္ရ။ ပႜဲဝြံ ပု႙ဂြံတီေကတ္ ဒဒွ္ရ နန္ဍဳင္ဗုကာံဂွ္ ႏြံျပသာဒ္ေဇှာ္မြဲ၊ ျပသာဒ္စိေႁႏၵာဝ္(သဿတ္)ပန္၊ ျပသာဒ္ဗလိုပ္မဲြ (ဒှာဲဟုံဍာ္?)၊ ေကုာံ ဒယိုင္ဇိုင္ေဒါဝ္ (ဒွ္တိုင္ဒယိုင္အဓိကမြဲမြဲ?)၊
ပု႙ဂြံတီေကတ္ အရာစိုတ္မလုပ္စခိုဟ္မဲြပၜန္ဂွ္
ပႜဲျပသာဒ္ေဇှာ္ဂွ္ ဗြဲဒိုဟ္ဗမံက္ဂွ္ စြံလဝ္႐ုပ္က်ာ္၊ တၜ႘အဲဂဝံပတိ၊ ေကုာံပိဋကတ္ပိတုဲ ႐ုပ္တအ္ဂွ္ ကုႝဂတးလပၚပလိုတ္။ ပႜဲျပသာဒ္ေဇှာ္ဂွ္ပၜန္ ဗြဲဒိုဟ္ပလိုတ္ဂွ္ မွာေထရ္အရဟံပဒတဵတုဲ ဂတးမုက္လပၚဗမံက္။
ဗြဲစဿတ္တုန္ ညးတအ္ေဝင္ပဲါ ညံင္ဟြံဂြံကရဵဒဿံင္စး ကု႐ုပ္က်ာ္ ေကုာံ ႐ုပ္တၜ႘အဲဂဝံပတိ ဒွ္မာန္ရ။ ပႜဲဘာလက်ာ္ ေခတ္လဿဳဟ္မၢး ဂြံဆုႝေကတ္ ႐ုပ္တၜ႘ပိုန္က်ာ္ႀတဲဂွ္ စြံလဝ္လကၠရဵတုဲ ခမ႘သင္တအ္ဂွ္ ကရဵဒဿံင္စး ကုက်ာ္တုဲ ဒုင္မုက္ ကုဒါယကာဂမၜိဳင္ရ။ ဗြဲစဿတ္တုန္ ရန္တဿအ္ကုဒှာဲဝဲါ ဂြံေစွ္ဗုီတုဲ အခိုက္တမၜာ ဟြံကရဵစး ကုက်ာ္ဂွ္ ေကၜအ္အာဒွ္မာန္ေရာင္ ေစွ္စိုတ္ရ။
အရာမြဲပၜန္ဂွ္ ဗုီစကာမဟိမု။ မအေရဝ္ တၜ႘အဲ ဂွ္ စပ္ကုႝရတ္ပိျပကာ က်ာ္၊ ဓဝ္၊ သင္၊ ေကုာံ တၜ႐ွန္ကဆံင္လတူ ဗုီမွာေထရ္ဂဝံပတိတအ္ဂွ္ ညးတအ္ စကာ တၜ႘အဲ။ တၜ႘အဲက်ာ္ႀတဲ၊ တၜ႘အဲသဃၤ၊ တၜ႘အဲဂဝံပတိ၊ တၜပုိယ္ ဂွ္မစပ္ကုႝအစာမှိဟ္ဂမၜိဳင္ ဗုီတၜပုိယ္မွာေထရ္အရဟံ။ ကာလစိုပ္အေခတ္ဟံသာဝတ႘ဂွ္ သဿိင္ဨကရာဇ္တအ္ဂွ္ တၜညး ရဵသာ္ဝြံ ဂြံဆုႝေကတ္ပၜန္ရ။
ရံင္ကုႝမအေရဝ္ေတဿင္နာမ္စှးတအ္တုဲ ဗုီလုႝ ပေရင္စြံအ႐ုီ ပဂ႐ုလတူကဆံင္မှိဟ္တအ္ဂွ္ ပု႙တအ္လၛတ္ေကတ္မာန္ရ။ အရာမလုပ္ ကုရတ္ပိျပကာတအ္ဂွ္ ဒွ္အရာမေဆင္စပ္ ကုဇဿာပ္မှိဟ္မြဲမြဲ (individual)တုဲ ညးတအ္စကာ (အဲ) ဒွ္မာန္တုဲ၊ ညးမဒွ္မှိဟ္မပၜတရဵဂေကာံမှိဟ္ ညးမဒွ္အစာဂေကာံမှိဟ္ ဗုီမွာေထရ္အရဟံတအ္ဂွ္ မှိဟ္ ဟြံစိုပ္ကဆံင္တၜအ႐ွန္ဏီတအ္ဂွ္ ဒွ္အရာမေဆင္ ကုဂေကာံမှိဟ္မြဲတုဲ ညးတအ္စုတ္ (ပုိယ္) ဟုီမာန္ရ။
လိက္တဿအ္ႀသိဳင္နန္ဝြံ ပႜဲဒကုတ္ (ထ) ကုႝ ဒကုတ္ (ဒ)ဂွ္ ခ်ဴလဝ္ ဗုီပှင္ ပႜဲျပသာဒ္ေဇှာ္ဂွ္တုဲ စုိတ္လုပ္စ ခိုဟ္ေကြဟ္ဟ္ရ။ ဟုိတ္ႏူခ်ဴလဝ္ေသာဲေသာဲေျဗာဲေျဗာဲတုဲ ယဝ္ရလိက္ဂွ္ ဟြံကဝ္လုီအာမၢး ပု႙တအ္ဂြံတီေကတ္ ႐ုပ္သာ္လုႝ ဗုီျပင္သာ္လႝု ပှင္သိဃၤာသိန္ဂွ္ႏြံေရာဂွ္ ပု႙တအ္ဓဇက္ခ်ဴဗက္ ဂြံေပင္င္ရ။ လဿဳဟ္မၢး ဟိုတ္ႏူလိက္ဂွ္ေလဝ္ကဝ္ တုဲပၜန္ ဒကုတ္ဂၜာဲဟြံဆုႝဏီေလဝ္ႏြံတုဲ ဂြံဗမံက္ထၞးေပင္င္ဂွ္ ဝါတ္ဒဿံင္ညိရ။
ေကတ္နင္ႏူ ဗ႘ထဝ္မန္ျဇာ
No comments:
Post a Comment